Het beroep van dirigent is vaak omgeven met een waas van raadselen en geheimzinnigheid. Volgens sommigen is er zelfs sprake van mythevorming. Het Ciconia Consort en Dick van Gasteren geven het publiek, begeleid met authentiek beeldmateriaal en vele anekdotes, een inkijkje in de ontwikkeling van de functie, de rol en werkwijze van de dirigent door de eeuwen heen.

 

Lange tijd was nauwelijks sprake van een scheiding tussen de dirigent en de componist. Componisten dirigeerden voornamelijk hun eigen werk. Toen Louis Spohr, Carl Maria von Weber en Felix Mendelssohn ook werken van andere componisten gingen uitvoeren, werd een dirigent steeds meer gezien als musicus en interpreet. In de tweede helft van de 19e eeuw volgde een verdere emancipatie van het beroep van dirigent met de eerste 'niet-componist-dirigenten' Hans van Bülow en Arthur Nikisch, die worden beschouwd als de grondleggers van het moderne dirigeren, gevolgd door grote namen als Felix Weingartner en Toscanini. Maar ook deze ‘echte’ dirigenten bezondigen zich nog wel eens aan het componeren en vaak niet met onverdienstelijk resultaat. Door hun persoonlijke ambities als dirigent verdwenen hun werken in de vergetelheid. Ciconia heeft deze kleine meesterwerken onder het stof vandaan gehaald.

 

Van Willem Mengelberg, die 50 jaar lang chefdirigent was van het Koninklijk Concertgebouworkest, speelt Ciconia zijn Sinfonietta voor strijkorkest, een werk waarvan Ciconia in 2019 de wereldpremière uitvoerde. Bijzonder spannend wordt de wereldpremière van het door Bert Mooiman gereconstrueerde strijksextet uit 1868 van de legendarische dirigent Arthur Nikisch. Zijn sextet werd indertijd bekroond, maar helaas is weinig van de compositie bewaard gebleven. Bert Mooiman, die onlangs promoveerde op het onderwerp improvisatie in de 19e eeuw, verdiepte zich in de geest en compositiestijl van de toen pas 13-jarige Nikisch. Richard Strauss was tijdens zijn leven even beroemd componist als dirigent en orkestdirecteur. Met het prachtige Intermezzo uit de opera Capriccio eert Ciconia deze uitzonderlijke categorie. Ook zijn composities te horen van Mendelssohn, Weingartner en de memorabele Leonard Bernstein.